आंतरराष्ट्रीय महिला दिना निमित्त
प्रवीण दीक्षित
पूर्व पोलीस महासंचालक
नुकताच महिलांच्या हक्कांसाठी प्रयत्न करणार्‍या सर्व शासकीय, निमशासकीय, स्वयंसेवी संस्था तसेच व्यक्तींनी जागतिक महिला दिन साजरा केला. परंतु महिलांना भेडसावणार्‍या समस्या कमी झाल्याचे काही दिसत नाही.
मुलगी म्हणून होणार्‍या भ्रूण हत्त्या, लहान मुलींचा पैशासाठी आंतरजाला मार्फत होणारा व्यापार, मुलींची छेडछाड, महिलांवरील बलात्कार, हुंड्यासाठी छळवणूक, घरगुती हिंसाचार, कामाच्या ठिकाणी दिला जाणारा त्रास, महिलांचा मानसिक छळ, विधवा महिलांना सोसाव्या लागणार्‍या आर्थिक हाल अपेष्टा, वृद्ध महिलांची होणारी उपेक्षा , महिलांविरुद्ध होणारे आार्थिक व सायबर गुन्हे अशा अनेक प्रकारे महिलांना सतत त्रास होत असतो. त्याशिवाय, महिला म्हणून होणारी उपेक्षा, पुरुषांच्या तुलनेत असमान वागणूक ह्यांनाही महिलांना सतत तोंड द्यावे लागते.
महिलांवर होणारे गुह्ने, व भेदभाव पूर्ण वागणूक ह्याविरुद्ध शासन नेहमीच संवेदनाशील राहिले आहे व सतत त्यासाठी कठोर निर्बंध (कायदे) करण्यात आले आहेत. महिलांसाठी toll free 112 India app & for cyber complaints 1930 सुरु करण्यात आल्या आहेत. असे असूनही महिलांविरुद्धचे गुन्ह्ने दरवर्षी वाढत आहेत.त्याची कारणे काय आहेत ह्याचा विचार होणे गरजेचे आहे.
महिलांविरुद्ध दाखल होणारे गुह्ने हे प्रत्यक्षात महिलांवर होणार्‍या अत्याचारांच्या तुलनेत नगण्य असतात. महिला श्रीमंत असोत अथवाा गरीब, लहान असोत किंवा मोट्या, कोणत्याही धर्माच्या किंवा जातीच्या त्या ह्या अत्याचारांमुळे पीडित असतात. पण तरीही घरातील व्यक्तींच्या दबावामुळे, आजुबाजूस राहणार्‍या लोकाकडून होणार्‍या प्रत्यक्ष तसेच अप्रत्यक्ष टीकेमुळे, लाजेमुळे महिला आपल्यावरील झालेले गुन्ह्ने उघड करायला धजावत नाहीत व त्यामुळे अत्याचारांची व्यथा आयुष्यभर सहन करीत राहतात व गुह्नेगाराना भीत राहतात. त्याच बरोबर, अन्याय करणारे गुह्नेगार मात्र उजळ माथ्याने फिरत राहतात व असे अनेक अन्याय करण्यास निर्ढावतात.
पीडित महिलांनी गुह्ने दाखल करण्यासाठी तसेच न्यायालयात आरोपी विरुद्ध साक्ष देण्यासाठी स्वयंसेवी संस्था तसेच पोलिस मित्रांनी पुढे येउन मदत करयची मोठी गरज आहे. Digitisation चा फायदा घेउन महिलांना त्यासंबंधी सक्षम करण्याची मोठी गरज अहे. त्यामुळे गुह्ने शाबीत होण्याच्या प्रमाणात ही वाढ होइल.
आज अनेक मोट्या शहरात CCTV लावण्यात आले आहेत. त्यांचा उपयोग करून गुह्ने होण्यापूर्वीच पोलिस अधिकार्‍यांनी त्यांची नोंद घेउन गुह्नेगारावर कारवाई करणे अपेक्षित आहे. Artificial intelligence चा वापर करून त्वरित सूचना देण्याचीही सोय लवकरच करण्यात येणारआहे. रयग्णालये, शाळा, बागा, कामाची ठिकाणे ह्या ठिकाणी CCTV लावण्याने तिथे होणार्‍या गुह्न्यांना खूपच चाप बसला आहे.
परंतु, घरगुती हिंसाचाराच्या गुह्न्यात मात्र सतत वाढ होत आहे. घराण्याचा अपमान झाला ह्या नावाखाली घरातील बाप, भाउ मुलीची हत्या करताना आढळतात. तसेच कामाच्या ठिकाणी होणार्‍या लैंगिक छळाची प्रकरणे ही वाढत आहेत.
Cyber गुह्न्यांमधे होणारी वाढ चिंताजनक आहे. एका क्षणात पूर्ण आयुष्याची कमाई नाहिशी झाल्यामुळे लोकांमधे नैराश्य येऊन लोक आत्महत्या करत आहेत. त्यामुळे ह्या गुह्न्यांचा तपास अत्यंत तातडीने होणे आवश्यक आहे. बर्‍याच वेळा हे गुह्ने कामाच्या वेळेनंतर होतात, हे लक्षात घेऊन cyber help lines रात्रीही चालू ठेवणे जरूरीचे अहे. Cyber गुह्ने म्हणजे दहशतवादाचे गुह्ने असे इंग्लंड मधे नुकतेच जाहीर करण्यातआले आहे. भारतात ही त्याप्रमाणे कारवाई अपेक्षित आहे.
—————– ————————— ————–
